Gmina Szamotuły

 

O dziejach Ziemi Szamotulskiej przypomina wiele bezcennych zabytków w tym liczne obiekty sakralne, zabudowania dworskie i zamkowe. Miejscowe legendy sprawiają natomiast, że miejsce to zyskuje dodatkowy smak. Stań więc na zamkowym dziedzińcu. Zamknij oczy i wyobraź sobie tamte czasy. Może wśród przechadzających się po parku postaci wypatrzysz zasmuconą, tajemniczą damę z obrazu Matejki? A może spotkasz ją naprawdę...?

#szamotulski #tradycja

Zamek Górków i baszta Halszki

Teren Gminy Szamotuły obfituje w miejsca ciekawe pod względem historycznym i architektonicznym. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje szamotulski zamek, wchodzący w skład kompleksu Muzeum Zamku Górków, w którym podziwiać można bogato wyposażone komnaty oraz różnorodne zbiory, w tym ekspozycje stałe - regionalną i etnograficzną oraz największą w zachodniej Polsce kolekcję ikon. Muzeum kolekcjonuje też współczesne malarstwo polskie na desce.

Najlepiej zachowanym obiektem założenia zamkowego i dzisiejszego kompleksu muzealnego jest późnogotycka wieża, zwana potocznie basztą Halszki.  Przez 14 lat mieszkała w niej księżniczka Halszka Ostrogska - żona Łukasza III Górki. Z nią też wiąże się legenda o Czarnej Księżniczce. Na cele muzealne zaadaptowano również XVIII-wieczną oficynę i XIX-wieczny spichlerz.

Boże! sieroty ulituj się biednej!
Matko! — ach! matkę zamknęli daleko —
Mnie trzeba było zostać saméj jednej,
Zostać! i zostać pod jaką opieką!
Puśćcie mnie, puśćcie — i krzyże i księża —
Nikt nas nie złączy — nie znam go za męża —
Przeklinam ciebie — Niech Bóg na twą głowę
Za nową zbrodnią, ześle kary nowe!
Śmierć i męczeństwo — Wiąż ręce kapłanie —
Serc nikt nie zwiąże — on wiecznie zostanie,
Daleki sercu i chęciom daleki.
Nie chcę — odpycham — przeklinam na wieki!

Fragment aktu II dramatu Ignacego Kraszewskiego "Halszka" (1843 r.) 

Bazylika kolegiacka i kościół św. Krzyża

Najstarszym i najcenniejszym zabytkiem architektury sakralnej Szamotuł jest wzniesiona w późnogotyckim stylu bazylika kolegiacka. Pełni on funkcję sanktuarium. Tutaj bowiem znajduje się cudowny obraz (XVII-wieczna ikona) Matki Bożej Pocieszenia Szamotuł Pani. Warto też zwrócić uwagę na późnorenesansowy ołtarz główny z 1616 roku., gotycki krucyfiks z belki tęczowej z ok. 1370 roku (jeden z nielicznych tego typu zabytków w Polsce), lampę wieczną - dar króla Kazimierza oraz późnorenesansowy nagrobek Jakuba Rokossowskiego i spiżową płytę nagrobną Andrzeja Szamotulskiego z warsztatu Vischerów w Norymberdze. W kolegiacie przechowywane są ponadto relikwie m. in. św. Stanisława Bpa, św. Otylii oraz św. Jana Pawła II.

Warto odwiedzić też barokowy zespół pofranciszkański z kościołem parafialnym p.w. św. Krzyża. Obok klasztoru wzniesiono obelisk ku czci nadwornego kompozytora Zygmunta Augusta - Wacława z Szamotuł oraz pomnik Powstańców Wielkopolskich. Nieopodal zlokalizowany jest też monument poświęcony pamięci urodzonego w Szamotułach ppłk. Maksymiliana Ciężkiego, powstańca wielkopolskiego, oficera wojska polskiego oraz dowódcy Biura Szyfrów polskiego wywiadu. Jako kryptolog i wykładowca Maksymilian Ciężki kształcił uczestników prac nad złamaniem słynnego kodu Enigmy.

W oknach budynku Cechu Rzemiosł Różnych i wspomnianej już bazyliki kolegiackiej podziwiać można ponadto przepiękne witraże, których styl właściwy jest dla tutejszych twórców. 

Zobacz również

Do innych zabytków zlokalizowanych na terenie Gminy Szamotuły należą:

• Pałac w Baborówku (2 poł. XIX w.)
• Pałac w Gałowie (poł. XIX w.)
• Pałac w Otorowie (1 poł. XVIII w.)
• Dwór w Gąsawach (przełom XIX i XX w.)
• Dwór w Myszkowie (1 poł. XIX w.)
• Dwór w Lipnicy (przełom XVIII i XIX w.)
• Kościół pw. Wszystkich Świętych w Otorowie (1 poł. XVI w.)
• Park dworski w Pamiątkowie (XIX w.)

 Autorzy zdjęć: Tomasz Kotus, Jerzy Walkowiak